Emmen gaat als pionier het energiesysteem van de toekomst gaan vormgeven. Klinkt misschien saai, maar de ambities zijn groot. Helemaal nu het stroomnet overvol is en het gebruik van aardgas wordt teruggeschroefd.

Volgens wethouder Pascal Schrik is de urgentie hoog. "Momenteel staan er binnen onze gemeente bijna 200 bedrijven op de wachtlijst bij de netbeheerder voor een aansluiting op het elektrisch net. Of zij hebben de wens om elektrisch te verduurzamen." Dat baart hem zorgen. "Niet goed voor de Emmer en zelfs de Drentse economie."

Onder de noemer Ortese wat staat voor Ontwerpen en Realiseren van een Toekomstbestendig Energiesysteem in Emmen wordt er geëxperimenteerd met nieuwe vormen van energiegebruik en -opslag.

Uitverkocht

De netbeheerders zijn de komende jaren druk met het verzwaren van het net en het bouwen van nieuwe hoogspanningsstations. Schrik: "Het is nog maar de vraag of dat voldoende is. De elektrificatie binnen het bedrijfsleven zet steeds verder door. Het laatste wat je wil is dat je ondanks de verbetering van het net weer het bordje 'uitverkocht' erbij moet pakken."

Juist daarom is Ortese opgezet, dat volgens hem een andere manier van omgaan met energie beoogt. Extra urgentie komt uit sectoren die nog eerder van het gas af moeten, zoals de glastuinbouw. Voor die sector geldt 2040 al als harde deadline.

Batterij

Op drie locaties wordt binnen Ortese samengewerkt met ondernemers: het tuinbouwgebied in Erica, industriepark Bargermeer in Emmen en bedrijventerrein De Tweeling in Veenoord. "Het gaat ons vooral om van ze te leren en kijken waar we kunnen helpen," zegt kwartiermaker Inge Albregtse-Wijgerse.

Zo heeft op De Tweeling transportbedrijf Hartman Expeditie al flinke stappen gezet. Directeur Ronald Hartman vertelt: "We hebben 1.900 zonnepanelen op onze daken liggen." Die leveren meer op dan het bedrijf nodig heeft. "Terugleveren aan het overvolle net is geen optie. Daarom slaan we het overschot op in een batterij."

Stroom uit de batterij wordt gedeeld omliggende bedrijven, zo wordt het stroomnet ontlast. Dat is geen overbodige luxe, want op het bedrijventerrein is uitbreiding voorlopig onmogelijk vanwege het ontbreken van nieuwe aansluitingen.

Uitwisselen

Glastuinders, zoals in Erica, moeten al in 2040 volledig van het gas af. Zonder aardgas de kassen verwarmen is een uitdaging, zeker omdat grootschalige elektrificatie vaak geen optie is.

Een van die tuinders is Tom van Winden in Erica. "We hebben al enkele besparingsmaatregelen genomen," vertelt hij. Luchtontvochtingskasten onttrekken vocht uit de lucht en zetten dat om in warmte. Daarnaast beperken schermen langs wanden en daken het warmteverlies. "Qua maatregelen sluiten we niets uit. We willen zo breed mogelijk de transitie in."

Welke technologie uiteindelijk dé oplossing biedt voor de sector, durft hij niet te zeggen. "Alleen weet je het ook niet altijd. Daarom bundelen we de krachten: want dan kun je stappen maken."

Piek voorkomen

Ook op Bargermeer lopen bedrijven tegen de grenzen van het net aan. "Uitbreiding kan momenteel niet," stelt Albregtse-Wijgerse. "We bekijken nu wat de piekmomenten zijn en hoe we binnen de lijntjes blijven van wat die kabel aankan." Een concreet voorbeeld: "Stel, een bedrijf gooit om 16.00 uur al hun heftrucks aan de oplader. Je zou kunnen kijken om dat een uurtje later te doen, zodat een piek wordt voorkomen."

"Het is een soort digitale kopie van ons huidige, regionale energiesysteem," zegt Schrik. "Hier voeren we de data in die we op basis van de ervaringen van de drie energiehubs opdoen. Lopen we bijvoorbeeld tegen belemmeringen aan op het vlak van wet- en regelgeving bij bepaalde oplossingen? Want mogelijk moet die veranderd worden." Dankzij dit systeem kunnen verschillende toepassingen worden getest zonder direct in de praktijk te hoeven ingrijpen. Zo wordt snel duidelijk wat werkt en wat niet.

Uniek

Volgens Schrik onderscheidt Emmen zich van andere regio's omdat het beschikt over alle relevante vormen van duurzame energie. "Binnen onze gemeentegrenzen bevindt zich elk type van energie: zon, wind, geothermie en straks ook waterstof."

Ook provincie en het ministerie zijn betrokken bij het project. Er is acht miljoen euro beschikbaar voor de komende drie à vier jaar. Maar het echte doel ligt verder in de toekomst. "In 2028 willen we dat het systeem staat en hopelijk kunnen we dan de successen delen," zegt Schrik. "Als het werkt, kunnen we namelijk opschalen naar de rest van Nederland."